سارکوم رحم در واقع نوعی از سرطان رحم می‌باشد که در لایه‌های عضلانی رحم (میومتر) ایجاد می‌شود. اغلب سرطان‌هایی که در رحم ایجاد می‌شود در پوشش داخلی یا همان آندومتر می‌باشند و به نام سرطان آندومتر و یا کارسینوم معروف می‌باشند. نوع دیگری از سارکوم که از سلول‌های پوششی رحم آغاز می‌شود نیز وجود دارد که نسبت به سایر انواع سرطان رحم نادر می‌باشد. این بیماری 3 تا 7 درصد از سرطان‌های رحم را شامل می‌شود. بر خلاف سرطان آندومتر که بیشتتر شایع است.
رشد معمولاً بسیار سریع می‌باشد و نسبت به سایر انواع سرطان‌های آندومتر سریعتر گسترش می‌یابد. با توجه به محل قرار گیری سارکوم و نوع آن ممکن است میزان گسترش انواع مختلف با یکدیگر تفاوت‌هایی را داشته باشد.
تقسیم بندی انواع سارکوم رحم
جهت تعیین میزان گسترش انواع سرطان و بررسی متاستاز آن 4 طبقه بندی وجود دارد. هرچقدر سرطان در گروه بالاتری قرار بگیرد به معنای گسترش و پخش شدن بیشتر سرطان در قسمت‌های مختلف بدن می‌باشد.
این طبقه بندی جهت برنامه ریزی درمان از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد.
تقسیم بندی سارکوم رحم بدین صورت می‌باشد:
- مرحله اول: سارکوم فقط در رحم می‌باشد.
- مرحله دوم: سارکوم از رحم به سمت لگن پخش شده است.
- مرحله سوم: سارکوم به خارج از لگن و به سمت غدد لنفاوی و شکم گسترش یافته است.
- مرحله چهارم: سارکوم به نواحی خارج از شکم مانند مثانه یا راست روده گسترش یافته است.
افراد در معرض خطر سارکوم رحم
بیشتر افرادی که دچار سارکوم رحم می‌شوند بالای 40 سال هستند اما در برخی افرادی که در دهه 20 سالگی قرار دارند نیز ممکن است سارکوم مشاهده شود. به طور کلی میانگین سن افرادی که دچار سارکوم رحم می‌شوند 60 سال می‌باشد.
بر اساس تحقیقات مواردی که موجب افزایش احتمال ابتلاء به سارکوم رحم می‌شود عبارت است از:
- پرتودرمانی و یا هرگونه تابش به ناحیه لگن: تابش به لگن بلافاصله موجب سارکوم رحم نمی‌شود و حدود 5 تا 25 سال زمان لازم است تا اثرات تابش به این صورت بروز نماید.
- استفاده طولانی مدت از داروی تاموکسیفن: استفاده طولانی مدت از داروی تاموکسیفن که جهت درمان سرطان سینه به کار برده می‌شود (بیشتر از 5 سال) می‌تواند احتمال ابتلا به سارکوم رحم را افزایش دهد.
- عوامل ژنتیکی: داشتن ژنی به نام رتینوبلاستوما که موجب بروز سرطان چشم می‌شود می‌تواند احتمال ابتلا به انواع این اختلال را نیز افزایش دهد.
- نژاد سیاه پوست: احتمال ابتلا به این اختلال در افرادی سیاه پوست 2 برابر بیشتر از افراد سفید پوست می‌باشد.
علائم و نشانه‌های ساکوم رحم
علائم سارکوم رحم مشابه سایر انواع سرطان رحم و یا رشد توده‌های خوش خیم مانند فیبروم رحم می‌باشد که عبارتند از:
- خونریزی‌های غیر معمول واژینال که پس از دوران یائسگی اتفاق می‌افتد.
- ترشحات بدبو
- رشد توده در واژن و یا لگن
- احساس پری در ناحیه شکم
- درد در لگن
- افزایش دفعات ادرار کردن
- یبوست
این علائم معمولاً تا زمانی که سارکوم به مراحل پیشرفته نرسد بروز نمی‌نماید، در برخی موارد نادر این اختلال می‌تواند کاملاُ بدون علامت باشد.
دلیل سارکوم رحم
دلیل اصلی ایجاد آن مشخص نمی‌باشد اما با شروع تقسیم سلول‌های بدخیم در دیواره ی عضلانی رحم این بیماری ایجاد آغاز می‌شود. تحقیقات جهت تعیین علت، درمان و پیشگیری همچنان ادامه دارد.
تشخیص سارکوم رحم
- معاینات فیزیکی شامل معاینه واژن، دهانه رحم، رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها و راست روده (جهت بررسی پزشک 1 یا 2 انگشت را وارد واژن و رکتوم می‌نماید تا هر توده‌ی غیرعادی را بتواند حس کند، همچنین ممکن است از یک اسپکولوم استفاده شود.)
- بررسی سوابق پزشکی
- سونوگرافی ترانس واژینال
- بیوپسی آندومتر
پس از تشخیص جهت تعیین مقدار پیشرفت بیماری ممکن است آزمایش‌های بیشتری مانند ام آر آی، سی تی اسکن و یا سایر آزمایش‌ها جهت بررسی میزان گسترش بیماری در سایر اعضا و اندام‌ها مورد نیاز باشد.
درمان سارکوم رحم
سارکوم رحم نوعی سرطان نادر اما تهاجمی است که از بافت‌های عضلانی یا همبند رحم (نه از آندومتر) منشأ می‌گیرد. انتخاب روش درمان بستگی به نوع سارکوم (مثل لِیوْمیو‌سارکوم یا اندومتریوسارکوم)، مرحله‌ی بیماری و وضعیت عمومی بیمار دارد. هدف اصلی درمان، برداشتن تومور و جلوگیری از گسترش سرطان به سایر اندام‌ها است. درمان معمولاً ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی و دارودرمانی است
مراحل درمان با توجه به اندازه‌ی تومور و شدت پیشرفت بیماری عبارتند از:
🔹 جراحی
اولین و مؤثرترین روش درمان سارکوم رحم، جراحی است. در بیشتر موارد، پزشک عمل هیسترکتومی کامل (برداشتن رحم به‌همراه دهانه‌ی رحم) را انجام می‌دهد. در برخی بیماران، برای جلوگیری از گسترش بیماری، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ نیز برداشته می‌شوند. اگر تومور به سایر اندام‌ها گسترش یافته باشد، ممکن است نیاز به جراحی وسیع‌تر برای برداشتن بافت‌های درگیر وجود داشته باشد. هدف از جراحی، حذف کامل سلول‌های سرطانی و کاهش احتمال عود بیماری است.
🔹 پرتودرمانی
پرتودرمانی یا رادیوتراپی معمولاً پس از جراحی انجام می‌شود تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده از بین بروند. این روش به‌صورت اشعه خارجی (تابش از دستگاه) یا درونی (براکی‌تراپی) انجام می‌شود. پرتودرمانی به کاهش خطر بازگشت تومور کمک می‌کند، اما بسته به شرایط بیمار، ممکن است به‌تنهایی یا همراه با سایر درمان‌ها به‌کار رود. عوارض معمول شامل خستگی، تهوع و تحریک پوست ناحیه درمان است که معمولاً موقتی هستند.
🔹 شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی میکروسکوپی یا کنترل گسترش بیماری در مراحل پیشرفته استفاده می‌شود. داروهایی مانند دوکسوروبیسین (Doxorubicin)، ایفوسفامید (Ifosfamide) یا ترکیبی از آن‌ها در درمان سارکوم رحم کاربرد دارند. این روش معمولاً در بیمارانی استفاده می‌شود که سرطان به سایر نقاط بدن متاستاز داده یا احتمال عود بالا است. شیمی‌درمانی ممکن است باعث عوارضی مانند ریزش مو، تهوع یا خستگی شود که با مراقبت و دارو قابل کنترل هستند.
🔹 درمان هدفمند و ایمنی‌درمانی
در سال‌های اخیر، درمان‌های هدفمند (Targeted Therapy) و ایمنی‌درمانی (Immunotherapy) برای برخی انواع سارکوم رحم مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در این روش‌ها، داروها به‌طور خاص سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند و کمترین آسیب را به سلول‌های سالم می‌زنند. این درمان‌ها معمولاً برای بیمارانی مناسب‌اند که به شیمی‌درمانی سنتی پاسخ کافی نداده‌اند یا سرطان در مرحله‌ی پیشرفته است.
🔹 پیگیری و مراقبت‌های بعد از درمان
پس از اتمام درمان، ویزیت‌های منظم با پزشک برای بررسی احتمال عود سرطان بسیار ضروری است. انجام آزمایش خون، سونوگرافی یا MRI در فواصل مشخص به کنترل وضعیت کمک می‌کند. همچنین رعایت سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، ورزش ملایم و پرهیز از استرس در روند بهبودی مؤثر است.
