هماتوم بارداری به معنی تجمع غیر طبیعی خون بین جفت و دیواره رحم است که ممکن است علل مختلفی داشته باشد. این عارضه از علل رایج خونریزی در دوران بارداری بوده و ممکن است خطرناک و‌نگران‌کننده باشد. در صورت مشاهده علائم مربوط به این عارضه، بیمار به طور حتم باید به پزشک متخصص زنان مراجعه نماید. روش تشخیص هماتوم در بارداری و درمان آن از موضوعاتي است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
هماتوم در بارداری چیست؟
دلایل مختلفی در دوران بارداری ممکن است سبب ایجاد خونریزی شوند. گرچه خونریزی در دوران بارداری به عنوان یکی از علامت‌های هشدار‌دهنده شناخته می‌شود اما میتوان خطرناک نباشد. هماتوم بارداری یکی از دلایل خونریزی زنان در سه ماهه اول بارداری می‌باشد که طبق آمار ممکن است حدود ۳ درصد در تمامی بارداری‌ها رخ دهد.
هماتوم در بارداری یا ساب کوریونیک زمانی اتفاق می‌افتد که خون بین دیواره رحم غشای کوریونی‌تجمع یابد. غشای کوریونی نامی است که به کیسه جدا کننده جنین از دیواره رحم اطلاق می‌شود. این عارضه معمولا با خونریزی واژینال همراه بوده و در صورت وقوع آن باید اقدامات درمانی مناسب انجام‌شود.
علت هماتوم بارداری چیست؟
رایج ترین علل تشکیل هماتوم در بارداری عبارتند از:
- وجود ناهنجاری در قسمت رحم
- سابقه سقط جنین در گذشته
- سابقه عفونت لگن
- ضربه شدید به قسمت شکم
- پره اکلامپسی یا فشار خون بالا در دوران بارداری
بیشتر بدانید: کیست رحم و انواع آن
علائم هماتوم جفتی یا علائم هماتوم در بارداری چیست؟
هماتوم بارداری در مواردی ممکن است بدون علامت باشد و گاهی نیز با علائمی همراه است که رایج ترین آن‌ها عبارتند از:
- خونریزی بسیار کم در حد لکه بینی
- خونریزی از واژن
- درد در اندام‌هایی مثل لگن به هنگام خونریزی شدید
- سرگیجه
انواع هماتوم در بارداری کدامند؟
هماتوم بارداری انواع مختلفی دارد که چهار نوع شایع آن عبارتند از:
هماتوم ساب کوریونیک
این هماتوم از تشکیل لخته خون بین دیواره رحم و غشای کوریون حاصل می‌شود. از علائم اصلی این نوع هماتوم خونریزی واژینال بوده که خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد.
بیشتر بدانید: درمان سقط جنین مکرر
هماتوم رترو جفتی
از عوارض این هماتوم در بارداری درد شدید در ناحیه شکم، خونریزی بسیار شدید و جداشدن جفت است. این عارضه هم برای مادر و هم جنین خطرناک می‌باشد.
هماتوم داخل دیواره
این نوع هماتوم بارداری در دیواره رحم حاصل می‌شود. درد و انقباضات غیر طبیعی رحم از علائم این نوع عارضه است که ممکن است مشکلاتی مثل زایمان زودرس یا جداشدن جفت را در پی داشته‌باشد.
هماتوم وولوار
محل اصلی تشکیل این هماتوم فرج یا اندام تناسلی خارجی است. درد، تورم و تغییر رنگ از علائم شایع این نوع هماتوم است. این عارضه ارتباط مستقیمی با بارداری نداشته و احتمال تشکیل آن به هنگام زایمان است.
روش تشخیص هماتوم بارداری چگونه است؟
از رایج ترین مواردی که برای تشخیص علت خونریزی توسط پزشک‌انجام می‌شود معاینه فیزیکال به طور کامل و تجویز آزمایش خون است. با این حال باید گفت دقیق‌ترین و رایج‌ترین روش تشخیص خونریزی ساب کوریونیک، سونوگرافی است. پزشک توسط تصاویری که از طریق سونوگرافی از رحم تهيه می‌شود وجود یا عدم وجود هماتوم، اندازه هماتوم و دیگر ناهنجاری‌های مربوط به جنین را بررسی میکند. باید گفت در برخی موارد هماتوم در بارداری بدون علامت بوده و از این جهت انجام سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری بسیار مهم است.
با وجود این که سونوگرافی یکی از دقیق‌ترین راه‌های تشخیص هماتوم است ولی گاها هماتوم کوچک با سونوگرافی تشخیص داده نمی‌شود. البته باید گفت در بیشتر موارد هماتوم کوچک برای جنین و مادر خطری نداشته تاثیر منفی روی روند بارداری ندارد. با این حال اگر مادر در بارداری به دلیل هماتوم کوچک دچار خونریزی واژینال غیر طبیعی شود و تشخیص آن به وسیله سونو گرافی ممکن نباشد، پزشک روش‌های دیگری را جهت تشخیص توصیه میکند.
برای درمان هماتوم بارداری چه باید کرد؟
گاها مادران باردار با وجود هماتوم جفت در بارداری وضعیت ثابتی داشته و خونریزی قابل توجهی ندارند. در این موارد تحت نظر پزشک بودن و مراقب‌های حمایتی موثر واقع می‌شوند و در نهایت بهبود مادر پس از مدتی حاصل خواهد‌شد.
در صورت وجود خونریزی شدیدی حاصل از این عارضه پزشک وضعیت بیمار را بررسی میکند و بیمار را تحت نظر می‌گیرد. از اولین مواردی که توسط پزشک بررسی می‌شود رفع لخته یا عدم رفع آن است زیرا رشد لخته‌ها خطراتی را در پی دارد. اگر هماتوم در بارداری و خونریزی شدید ناشی از آن خطراتی مثل زایمان زودرس یا سقط جنین را در پی داشته باشد، پزشک در بیشتر موارد استروژن و پروژسترون را برای کاهش خونریزی تجویر میکند.
به طور کلی پزشک رایج ترین اقداماتی که در این شرایط با بررسی شرایط بیمار توسط پزشک توصیه می‌شود عبارتند از:
پرهیز از رابطه جنسی
ارگاسم در بارداری انقباضات مربوط به رحم را افزایش می‌دهد که در صورت وجود هماتوم در بارداری این موضوع سبب افزایش خونریزی می‌شود. برای جلوگیری از افزایش شدت خونریزی پزشک معمولا پرهیز از رابطه جنسی را توصیه میکند.
استراحت مطلق
متخصص زنان و زایمان در بارداری به ندرت استراحت مطلق را توصیه میکند. اما پیشگیری خونریزی شدید حاصل از هماتوم در بارداری می‌تواند یکی از دلایل توصیه پزشک به استراحت مطلق در زمان بارداری باشد.
عدم استفاده از دوش واژینال
در صورت وقوع خونریزی دوش واژینال توصیه نمی‌شود.
خطرات و عوارض هماتوم بارداری چیست؟
هماتوم بارداری هم برای مادر و هم برای جنین ممکن است عوارضی را در پی داشته باشد. در ادامه به بررسی عوارض هماتوم در بارداری خواهیم پرداخت.
عوارض هماتوم بارداری برای جنین
- از بین رفتن یا سقط جنین
- زایمان زودتر از موعد
- کم وزن بودن نوزاد
عوارض هماتوم بارداری برای مادر
عوارض هماتوم بارداری برای مادر کم‌تر از جنین می‌باشد. با این حال وقوع خونریزی شدید ناشی از هماتوم بارداری ممکن است سلامت مادر را به خطر بیاندازد.
نتیجه گیری
هماتوم بارداری یکی علل شایع خونریزی در سه ماهه اول بارداریست. هماتوم اندازه‌های متفاوتی داشته که معمولا هماتوم بزرگ توسط بهترین جراح و متخصص زنان به وسیله سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. عدم تشخیص هماتوم کوچک در صورت عدم وجود خونریزی واژینال نگران‌کننده نبوده و برای مادر خطری ندارد.
به طور کلی برای درمان هماتوم بارداری اقدامات پزشکی خاصی نمی‌توان انجام داد. پزشک معمولا با توصیه‌هایی هماتوم در بارداری و خطرات ناشی از آن را مدیریت میکند.
سوالات متداول
آیا هماتوم بارداری باعث سقط جنین می‌شود؟
معمولا هماتوم بارداری خود به خود ازبین می‌رود و در اکثر موارد خطرناک نیست. اما اگر اندازه هماتوم بزرگ شود و یا تشخیص آن بعد از هفته ۲۰ بارداری انجام شود خطرناک بوده و خطر سقط را افزایش می‌دهد.
هماتوم ساب کوریونیک چقدر طول می‌کشد برطرف شود؟
زمان دقیقی برای رفع هماتوم نمی‌توان تخمین زد. به طور کلی هماتوم بعد از چند هفته از بین می‌رود ولی گاهی هماتوم از بین نرفته و جهت بررسی به سونوگرافی نیاز دارد.
رنگ خون هماتوم در بارداری چگونه است؟
خونریزی ناشی از هماتوم رنگ مشخصی ندارد یعنی به این شکل قابل تشخیص نیست. به طور کلی ممکن است هماتوم به وسیله لکه بینی خفیف یا خونریزی شدید نمایان شود. رنگ خون مربوط به هماتوم نیز بین رنگ صورتی و قرمز یا قهوه ای متغیر باشد.
