پریود نشدن در بانوان، که به عنوان آمنوره شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن دوره‌های قاعدگی به صورت طبیعی رخ نمی‌دهند. این مسئله برای بانوان بسیار حساس است زیرا معمولا نشان از یک مشکل بسیار جدی است. پریود نشدن به طور ماهانه باید توسط افراد پیگیری پزشکی شود تا عامل آن شناخته شود و تحت درمان قرار بگیرد. در این مقاله به طور کامل در مورد علل پیدایش و انواع این مشکل صحبت خواهیم کرد.
پریود نشدن چیست؟
پریود نشدن یا آمنوره به وضعیتی گفته می‌شود که در آن فرد به طور غیرطبیعی، در ماه پریود نمی‌شود. این مشکل معمولا دارای دلایل متعددی است و تشخیص و درمان آمنوره بستگی به علت اصلی آن دارد. آمنوره می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری باشد که نیاز به بررسی و درمان دارند، بنابراین مهم است که زنانی که با این مشکل مواجه می‌شوند، به بهترین متخصص زنان مراجعه کنند تا علت اصلی شناسایی و درمان مناسب انجام شود. این مسئله به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
· آمنوره اولیه :آمنوره اولیه به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن دختران تا سن ۱۶ سالگی هرگز پریود نشده‌اند. علل این وضعیت می‌تواند شامل مشکلات ژنتیکی، اختلالات هورمونی، یا مشکلات ساختاری در دستگاه تناسلی باشد.
· آمنوره ثانویه :آمنوره ثانویه به وضعیتی گفته می‌شود که در آن زنانی که قبلاً چرخه های قاعدگی منظم داشته‌اند، به مدت سه ماه یا بیشتر پریود نمی‌شوند.
علائم پریود نشدن چیست؟
علائم پریود نشدن بسته به علت اصلی آن در افراد متفاوت خواهد بود. علاوه بر عدم قاعدگی، ممکن است علائم و نشانه های دیگری نیز وجود داشته باشد که به تشخیص و درمان کمک می‌کند و بهتر است که خانم ها در حالت کلی این موارد را بشناسند.
اصلی ترین علامت آمنوره، نداشتن دوره های قاعدگی به مدت سه ماه یا بیشتر در زنانی که قبلاً چرخه های منظم داشته‌اند، یا عدم شروع قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی در دختران است. بسته به علت زمینه ای، ممکن است علائمی که در ادامه بیان می‌کنیم نیز مشاهده شود.
· درد لگن
· ترشحات شیر از سینه (گالاکتوره)
· تغییرات وزنی
· رشد غیرطبیعی مو
· آکنه
· ریزش مو
· تغییرات در صدا
· تغییرات خلق و خو و گرگرفتگی
علت پریود نشدن یا علت آمنوره اولیه و ثانویه چیست؟
برای تشخیص علت اصلی آمنوره، پزشک به دنبال علائم و نشانه های مرتبط می‌باشد. پریود نشدن در زنان می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از این دلایل شامل عوامل فیزیکی، هورمونی، و سبک زندگی است. یکی از رایج ترین دلایل پریود نشدن، بارداری است. در دوران بارداری، بدن زن تغییرات هورمونی گسترده‌ای را تجربه می‌کند که منجر به توقف قاعدگی می‌شود اما اگر فرد باردار نباشد، باید نگران بود و حتما باید عامل این مشکل پیدا شود. در ادامه به توضیح بیشتر در مورد علت عدم پریودی اولیه و ثانویه خواهیم پرداخت.
علت پریود نشدن یا آمنوره به عوامل متعددی بستگی دارند و به دو دسته آمنوره اولیه و آمنوره ثانویه تقسیم می‌شود. هر کدام از این نوع آمنوره‌ها می‌توانند به دلایل مختلفی بروز کنند.
آمنوره اولیه
· سندروم ترنر
· ناهنجاری در ساختار رحم
· کم‌کاری یا پرکاری تیروئید
· نقص در تولید هورمون های جنسی
· کمبود استروژن
· انسداد یا ناهنجاری مادرزادی در دستگاه تناسلی
آمنوره ثانویه
· بارداری
· استرس شدید
· کاهش یا افزایش وزن شدید
· اختلالات تغذیه‌ای
· پرخوری عصبی
· ورزش‌های سنگین و تمرینات بدنی شدید
· کم‌کاری یا پرکاری تیروئید
· پرولاکتینوما که باعث تولید بیش از حد هورمون پرولاکتین می‌شود.
· دیابت و سایر بیماری های مزمن که می‌توانند بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارند.
· مصرف داروهای ضد افسردگی، ضد روان پریشی و داروهای شیمی درمانی
تشخیص علت قطع پریودی چگونه انجام می شود؟
تشخیص علت قطع پریودی نیازمند یک فرآیند جامع و دقیق تشخیصی است که توسط بهترین متخصص زنان انجام می‌شود.
پزشک سؤالاتی در مورد سابقه پزشکی، چرخه های قاعدگی قبلی، تغییرات وزنی، فعالیت های ورزشی، استرس و استفاده از داروها یا مکمل ها می‌پرسد. معاینه ای کامل از جمله بررسی علائم فیزیکی مرتبط مانند رشد غیرطبیعی مو، آکنه، یا نشانه های دیگر انجام می‌دهد. برای اطمینان از اینکه قطع پریودی به دلیل بارداری نیست، تست بارداری انجام می‌شود.
برای اندازه گیری سطح هورمون های مختلف از جمله تیروئید، پرولاکتین، استروژن و هورمون های جنسی مانند FSH و LH آزمایش انجام می‌شود. سونوگرافی لگن برای بررسی ساختارهای داخلی دستگاه تناسلی مانند رحم و تخمدان ها و تشخیص مشکلاتی مانند کیست های تخمدانی یا ناهنجاری‌های رحمی حتما مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای تشخیص دقیق برخی آزمایشات تخصصی مانند آزمایش پروژسترون، بیوپسی آندومتر انجام می‌دهد و با بررسی این موارد دلیل عدم پریودی تشخیص داده می‌شود.
درمان آمنوره یا درمان پریود نشدن چیست؟
درمان آمنوره بستگی به علت اصلی این وضعیت دارد. ابتدا باید علت زمینه ای تشخیص داده شود و سپس بر اساس آن، درمان مناسب انتخاب گردد.
· هورمون درمانی
· قرص‌های ضد بارداری
· استفاده از داروهای تنظیم کننده عملکرد تیروئید
· داروهای پرولاکتین یا بروموکریپتین یا کابرگولین برای کاهش سطح پرولاکتین
· درمان سندروم تخمدان پلی‌کیستیک با استفاده از داروهای خاص مانند متفورمین برای بهبود حساسیت به انسولین
· در صورت وجود تومورهای هیپوفیز یا تخمدان، ممکن است جراحی یا درمان های دیگر نیاز باشد.
· استفاده از آنتی‌بیوتیک ها برای درمان عفونت لگنی یا تناسلی
· رفع انسدادهای ساختاری
· انجام لاپاراسکوپی یا سایر جراحی ها برای درمان مشکلات تخمدان ها
عوارض قطع پریودی و خطر پریود نشدن چیست؟
قطع پریودی یا آمنوره ممکن است عوارض و خطراتی به همراه داشته باشد که می‌توانند به مشکلات جسمی و روانی منجر شوند و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. مواردی مانند:
· پوکی استخوان (استئوپروز)
· ناباروری
· خطر بیماری های قلبی و عروقی
· آتروفی واژن و کاهش ترشحات واژن و خشکی آن
· سرطان آندومتر
· افسردگی
· رشد غیر طبیعی موهای زائد
· تغییرات در وزن بدن
· سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
بیشتر بدانید: قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
چه کسانی بیشتر در معرض آمنوره هستند؟
افراد مختلف به دلایل گوناگون در معرض آمنوره قرار می‌گیرند. برخی از عوامل خطر که می‌توانند احتمال بروز آمنوره را افزایش دهند عبارتند از:
· افرادی که دارای ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندروم ترنر هستند.
· داشتن سابقه خانوادگی مشکلات قاعدگی یا ناهنجاری‌های هورمونی می‌تواند خطر آمنوره اولیه را افزایش دهد
· استرس روحی و روانی می‌تواند تعادل هورمونی را بر هم بزند و منجر به آمنوره شود.
· ورزشکاران حرفه ای و زنانی که فعالیت های ورزشی شدید و منظم دارند، به ویژه اگر در ورزش‌های استقامتی مانند دویدن ماراتن فعالیت دارند.
پیشگیری از آمنوره
برای پیشگیری از آمنوره، می‌توان اقداماتی انجام داد که به تعادل هورمونی بدن کمک کنند و عوامل خطر ایجاد آن را کاهش دهند. برخی اقدامات پیشگیری از آمنوره عبارتند از:
· حفظ وزن مناسب
· مدیریت استرس
· فعالیت بدنی منظم
· خواب و استراحت کافی
· مصرف غذاهای سالم
· ابزارهای حفاظتی در ورزش‌های سنگین
· مشاوره پزشکی
بیشتر بخوانید: درمان اختلالات دوران یائسگی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر دچار قطع یا نامنظم شدن چرخه قاعدگی هستید و این وضعیت به طور مداوم ادامه دارد، حتما به دکتر زنان خود مراجعه داشته باشید. بهتر است افرادی که دارای خونریزی های غیر معمول هستند نیز حتما یک چکاپ کلی در این زمینه داشته باشند. افرادی که به طور ناگهانی با افزایش وزن روبرو هستند نیز بهتر است که یک بار سونوگرافی تخمدان پلی کیستیک انجام دهند و معاینات لازم را داشته باشند.
